આજના આધુનિક જીવનમાં મેદસ્વિતા એક મોટી સમસ્યા બની ગઈ છે. વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન (WHO) અનુસાર, વિશ્વમાં ૧ અબજથી વધુ લોકો મેદસ્વિતાથી પીડાય છે, જે હૃદયરોગ, ડાયાબિટીસ, ઉચ્ચ રક્તચાપ અને અન્ય રોગોનું જોખમ વધારે છે. મેદસ્વિતા મુખ્યત્વે અસંતુલિત આહાર, બેઠાડું જીવન અને વ્યાયામના અભાવને કારણે થાય છે. સારા સમાચાર એ છે કે વ્યાયામ અને સંતુલિત આહારથી આ સમસ્યા પર અસરકારક રીતે કાબુ મેળવી શકાય છે. આ બંનેનું સંયોજન વજન ઘટાડવામાં અને તેને જાળવી રાખવામાં મદદ કરે છે.
ગુજરાતમાં પણ મેદસ્વિતાનું પ્રમાણ ચિંતાજનક રીતે વધી રહ્યું છે. આ સમસ્યાને ધ્યાનમાં રાખીને ગુજરાત સરકારે ૨૦૨૫માં ‘સ્વસ્થ ગુજરાત, મેદસ્વિતા મુક્ત ગુજરાત’ નામની મહત્વાકાંક્ષી મુહિમ શરૂ કરી છે. આ મુહિમનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય નાગરિકોમાં જાગૃતિ લાવવી, સ્વસ્થ જીવનશૈલી અપનાવવા પ્રોત્સાહન આપવું અને મેદસ્વિતાને નિયંત્રિત કરવું છે.
પ્રથમ, આહારની વાત કરીએ. મેદસ્વિતા ઘટાડવા માટે કેલરીનું પ્રમાણ ઘટાડવું જરૂરી છે, પરંતુ પોષક તત્વોથી ભરપૂર આહાર લેવો જોઈએ. WHO અને અન્ય અભ્યાસો અનુસાર, ફળો, શાકભાજી, આખા અનાજ, દાળો, બદામ અને પ્રોટીનયુક્ત ખોરાક વધુ લેવો. જંક ફૂડ, મીઠાઈઓ, તળેલા પદાર્થો અને વધુ ચરબીવાળા ખોરાકને ટાળો. મેડિટેરિયન ડાયેટ અથવા પ્લાન્ટ-બેઝ્ડ ડાયેટ અસરકારક છે, જેમાં દરરોજ ૫૦૦ કેલરી ઘટાડીને વજન ધીમે ધીમે ઘટાડી શકાય. ઉદાહરણ તરીકે, ભોજનની થાળીમાં અડધી ભાગ શાકભાજી અને ફળો, ચોથો ભાગ આખા અનાજ અને બાકી પ્રોટીન રાખો.
બીજી તરફ, વ્યાયામ વજન ઘટાડવા સાથે શરીરની તંદુરસ્તી વધારે છે. અભ્યાસો દર્શાવે છે કે સ્ટ્રેન્થ ટ્રેનિંગ (વેઇટ લિફ્ટિંગ) અને એન્ડ્યુરન્સ એક્સરસાઇઝ (દોડવું, સ્વિમિંગ)નું સંયોજન સૌથી અસરકારક છે. અઠવાડિયે ઓછામાં ઓછા ૧૭૫-૩૦૦ મિનિટ મધ્યમ તીવ્રતાનો વ્યાયામ કરો, જેમ કે ઝડપી ચાલવું, યોગા અથવા જીમ. આ વજન ઘટાડવા સાથે માંસપેશીઓ મજબૂત બનાવે અને મેટાબોલિઝમ વધારે.ગુજરાતમાં પણ ‘મેદસ્વિતા મુક્ત ગુજરાત’ જેવા અભિયાનો આને પ્રોત્સાહન આપે છે.મેદસ્વિતા પર કાબુ મેળવવા ધૈર્ય અને નિયમિતતા જરૂરી છે.સ્વસ્થ આહાર અને વ્યાયામથી માત્ર વજન જ નહીં, પરંતુ જીવનની ગુણવત્તા પણ સુધરે છે.
