ગાંધીનગર: ગુજરાતની શહેરી સહકારી બેન્કો મજબૂત કામગીરી દર્શાવી રહી છે, જેમાં એનપીએનું પ્રમાણ માત્ર 0.5% છે. શ્રી જ્યોતિન્દ્ર મેહતા, NUCFDCના અધ્યક્ષે 2024ના સહકાર સેતુ – પશ્ચિમ ભારત શહેરી સહકારી બેંકિંગ સમ્મેલનના પ્રારંભિક પેનલમાં આ બાબતને ઉજાગર કર્યો. આ ધોરણ રાજ્યની UCB ઇકોસિસ્ટમ માટે મજબૂત આર્થિક દૃષ્ટિકોણ સૂચવે છે.
દિવસભર ચાલેલ આ સમ્મેલન, જે લિલા હોટલ, ગાંધીનગરમાં યોજાયો હતો, જેમાં ઉદ્યોગના નેતાઓએ ડિજિટલ ક્રિયાપ્રવર્તનની મહત્વતાનો સમાવેશ કર્યો. ઉદ્યોગના નેતાઓએ વિવિધ સિમ્પોઝિયમોમાં ભાગ લીધો, તેમણે જણાવ્યું કે મજબૂત ગ્રાહક કેન્દ્રિતતા, આંતરિક સમૂહોને કસ્ટમાઈઝ્ડ ઉકેલોમાં પહોંચવા માટેની પ્રતિબદ્ધતા અને શાસન અને નિયમનકર્તા ધોરણોમાં અનુકૂળતા UCBsને વ્યાપક બેંકિંગ પ્રણાલી અંદર મહત્વપૂર્ણ સ્થાન મેળવવામાં સહાય કરી રહી છે.
ઉદ્ઘાટન સત્ર દરમિયાન બોલતા ભૂપેન્દ્ર પટેલ, માનનીય મુખ્યમંત્રી, ગુજરાત સરકાર એ સ્પષ્ટ અભિપ્રાય વ્યક્ત કર્યો હતો કે સહકારી બેંકિંગ ક્ષેત્ર માટે પારદર્શક સંચાલન અને તકનીકી નવીનતા દ્વારા વિકાસ કરવાનો આજનો સુવર્ણ સમય છે.
તેમણે કહ્યું કે, વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદીની પ્રેરણાથી દેશના પ્રથમ સહકાર મંત્રી અમિતભાઈ શાહના નેતૃત્વમાં કો-ઓપરેટિવ બેન્કિંગ સેક્ટરના સસ્ટેનેબલ ગ્રોથ માટે સફળ પરિણામદાયી પ્રયાસો હાથ ધરાયા છે. કો-ઓપરેટિવ બેન્કિંગથી લઈને PACS સુધી દરેક ક્ષેત્રે ‘સહકારથી સમૃદ્ધિ’નો મંત્ર સાકાર થયો છે તેમ પણ મુખ્યમંત્રીએ જણાવ્યું હતુ. વિકસિત ભારત@2047માં કો-ઓપરેટિવ બેન્કિંગ સેક્ટરથી લઈને સામાન્યમાં સામાન્ય માનવીના આર્થિક, સામાજિક ઉત્કર્ષ માટેના દરેક સેક્ટરમાં વડાપ્રધાનએ ટેક્નોલોજી ટ્રાન્સફોર્મેશન અને ટ્રાન્સપરન્સીનો વ્યૂહ અપનાવ્યો છે.
નરેન્દ્રભાઈ-અમિતભાઈની જોડીએ ગુજરાતના સહકારી ક્ષેત્રનો બે દાયકામાં ક્રાન્તિકારી વિકાસ કરીને સમય સાથે નહિ, પરંતુ સમય કરતા બે ડગલા આગળ ચાલતું કર્યું છે. અર્બન કો-ઓપરેટિવ બેંકોના પ્રાયોરિટી સેક્ટર લેન્ડિંગ (PSL) લક્ષ્યો હાંસલ કરવા માટે સમય મર્યાદામાં વધારો કરી આપ્યો છે. દેશની અંદાજે 1500 જેટલી શહેરી સહકારી બેંકોને IT ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને ઓપરેશનલ સહયોગ પૂરો પાડવાનું કાર્ય સહકાર મંત્રી અમિતભાઈ કરી રહ્યા છે.
આ માટે શહેરી સહકારી બેંકિંગ સેક્ટરના વિકાસ માટે અમ્બ્રેલા ઓર્ગેનાઈઝેશન તરીકે નેશનલ અર્બન કો-ઓપરેટિવ ફાઈનાન્સ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશન(NUCFDC)ની રચના કરી છે તેની ભૂમિકા પણ તેમણે આપી હતી. ધિરાણ આપતી વખતે ચોક્કસ માપદંડને અનુસરતી નાના માણસની મોટી બેંક એટલે કે, સહકારી બેંકોમાં નહિવત NPAના પરિણામે આ બેંકો આજે પ્રગતિની સાથે ડબલ નફો કરી રહી છે તે આપણા માટે ગૌરવ સમાન છે તેમ પણ મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલે ઉમેર્યું હતું.
અર્બન કો-ઓપરેટિવ ક્ષેત્રે ગુજરાતની સિદ્ધિઓ વિશે સહકાર મંત્રી જગદીશ વિશ્વકર્માએ જણાવ્યું હતું કે, ‘માસ પ્રોડક્શનને બદલે પ્રોડક્શન બાય માસ’ એ ગુજરાતમાં દૂધ ઉત્પાદન અને સહકારી ક્ષેત્રની આગવી ઓળખ બન્યું છે. રાજયના દૂધ ઉત્પાદકોને દૈનિક રૂ. 150 કરોડથી વધુની ચુકવણી ડીબીટીના માધ્યમથી કરવામાં આવે છે. ગુજરાતમાં કો-ઓપરેટિવ બેન્કનું નેટવર્ક ઘણું મોટું છે અન્ય રાજ્ય કરતા ગુજરાતની અર્બન બેંકો નાણાકીય રીતે સદ્ધર છે. ગુજરાતમાં 211 અર્બન કો-ઓપરેટિવ બેંકની 1,138 જેટલી શાખા કાર્યરત છે. જેમાં અંદાજે રૂ. 84,531 કરોડની ડિપોઝીટ અને રૂ. 52,333 કરોડનું ધિરાણ આપેલું છે આ બેંકો અંદાજે રૂ. 1,300 કરોડનો નફો કરી રહી છે.
અર્બન કો-ઓપરેટિવ બેંક દ્વારા નાગરિકોને આપવામાં આવતી સેવાઓ વિશે જણાવતાં મંત્રી વિશ્વકર્માએ જણાવ્યું હતું કે, ટેકનોલોજીથી સજ્જ અર્બન કો-ઓપરેટિવ બેંકોમાં મોબાઈલ બેન્કિંગ યુપીઆઈથી ટ્રાન્જેક્શન તથા નેટ બેન્કિંગ જેવી અનેક સેવાઓ આપવામાં આવે છે. ભારતને વિશ્વની સૌથી મોટી પાંચમી આર્થિક મહાસત્તા બનાવવા માટે દૂધ ઉત્પાદક-સહકારી ક્ષેત્રએ મોટું યોગદાન આપ્યું છે. આપણે કો-ઓપરેટિવ સેક્ટરને વધુ મજબૂત કરી ખેડૂતની આવકને ડબલ કરી ભારતની ઇકોનોમીને પાંચ ટ્રિલિયન સુધી પહોંચાડી એક વિકસિત દેશ બનાવવાનો છે તેમ, તેમણે ઉમેર્યું હતું.
આ સમ્મેલનને નેશનલ શહેરી સહકારી નાણાકીય અને વિકાસ નગરપાલિકા (NUCFDC) અને ગુજરાત શહેરી સહકારી બેન્કો ફેડરેશન (GUCBF) દ્વારા આયોજિત કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં નીતિ નિર્માતાઓ, નિયમક, અને ઉદ્યોગના નેતાઓ ભેગા થયા હતા. આ ઇવેન્ટમાં 500+ મહેમાનો અને મુખ્ય પ્રતિનિધિઓનો દૃઢ સહયોગ જોવા મળ્યો, જેમાં Smt. Scenta Joy, ચીફ જનરલ મેનેજર, રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઇન્ડિયા, અને લક્ષ્મી દાસ, NAFCUBના અધ્યક્ષ સહિત UCB નેતાઓએ ભાગ લીધો.
ડિજિટલ પરિવર્તન ભારતીય નાણાકીય દ્રષ્ટિમાં મૌલિક રીતે ફેરફાર કરી રહ્યું છે, જેમાં તેની સાથેની ઉદ્યોગો પણ સામેલ છે. “પારદર્શિતા અને પરિવર્તનશીલ વિકાસ માટે ટેક્નોલોજી” થીમ હેઠળ આ સમ્મેલન ટેક્નોલોજીનું મહત્વ દર્શાવી રહ્યું હતું, જે પારદર્શિતાને વધારવા અને UCBsમાં સ્થિર વિકાસને પ્રોત્સાહિત કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. જ્યોતિન્દ્ર મહેતા, NUCFDC અને GUJCBFના અધ્યક્ષ, જવાબદારીની બેંકિંગ માટેની સત્રમાં બોલતા જણાવ્યું, “ભારતમાં લગભગ 1500 UCBs છે, જેમાંથી 218 ગુજરાતમાં છે. આ બેંકોમાંથી 60% કરતા વધુ નાની છે, જેમાં દરેકમાં INR 50 કરોડથી ઓછા જમા છે, અને કેટલાક માત્ર યુનિટ UCBs તરીકે કાર્ય કરે છે. જ્યારે ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, કર્ણાટક અને આંદ્ર પ્રદેશ UCB વિતરણમાં આગેવાન છે, ત્યારે નાગાલેન્ડ અને ઇમ્ફાલ જેવી દૂર દ્રષ્ટિમાં પણ પોતાની બેંક છે. આ ક્ષેત્રે ટેક્નોલોજી અપનાવવાના મોટા પડકારો છે. આ અવરોધને માન્યતા આપતા, NUCFDC સસ્તી ટેક્નોલોજી ઉકેલો પ્રદાન કરવા માટે કાર્યરત છે, જે આગામી સદી માટે એક નમ્રતાનું નિર્માણ કરે છે.”
ઇવેન્ટ દરમિયાન છત્રી સ્વરૂપની સંસ્થા વિશે, પ્રભાત ચતુર્વેદી, CEO, NUCFDCએ UCBs ની ટેક્નોલોજી સ્ટેક, અનુસરણ, શાસન ધોરણો, કાર્યક્ષમતા અને નફાની મહત્વતા પર ભાર મૂક્યો. તેમણે કહ્યું, “અમે ક્ષેત્રમાં શ્રેષ્ઠ રીતોને પુનરાવૃત્તિ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ. આ અમને મજબૂત, સ્કેલેબલ, ખર્ચવાજબી અને સાયબર-જરૂરી IT ઢાંચો પ્રદાન કરવાની મંજૂરી આપશે, જે નિયમનકારી માર્ગદર્શિકાઓને પૂર્ણ કરે છે અને ગ્રાહકની અપેક્ષાઓને પૂરી પાડવા અને બિઝનેસના વિકાસને પ્રેરણા આપવા માટે ડિજિટલ ઉત્પાદનો અને સેવાઓ સાથે ભવિષ્ય માટે તૈયાર છે. NUCFDC મહત્વપૂર્ણ વિસ્તારોમાં સમાયોજિત અને કેન્દ્રિત સેવાઓનું વિકાસ કરી રહ્યું છે જેમ કે IT હાર્ડવેર અને સોફ્ટવેર ઉકેલો, IT શાસન અને અનુસરણ, તાલીમ, સાયબર સિક્યોરિટી ઉકેલો, અને સલાહકાર સેવાઓ. આ પહેલો UCBs માટે IT ઢાંચાનું ભાર ઘટાડશે અને તેમને કેન્દ્રિત IT સેવાઓ પ્રદાન કરશે.”
ચતુર્વેદીએ જણાવ્યું કે હાલ તેઓ મુંબઈની Tier-3 UCBને બે મહત્વપૂર્ણ વિસ્તારોમાં સલાહ આપી રહ્યા છે, એટલે કે તેની કોર બેંકિંગ સિસ્ટમને અપગ્રેડ કરવી અને તેની શાખાઓ અને ઓફિસો માટે PCs ની બલ્ક ખરીદી સુલભ કરવી. UO બે UCBs સાથે ઓડિટ સોફ્ટવેર માટે એક પાયલોટ કાર્યક્રમને અંતિમ પરિસ્થિતિમાં લઈ જશે, જે સબ્સ્ક્રિપ્શન આધારિત પૂરી પાડવામાં આવશે. આ મોડેલ UCBs ને સોફ્ટવેર સુધી પહોંચવાની મંજૂરી આપે છે, જે હાર્ડવેરની રોકાણ અથવા જાળવણી ખર્ચની જરૂર નથી.
