કહેવાય છે ને કે ‘પ્રેમ આંધળો હોય છે…’ જ્યારે કોઈની સાથે પ્રેમ થઈ જાય ત્યારે કોઈ ફેક્ટર મહત્વ રાખવું નથી, પછી તે ઉંમર, જાતિ, રંગ હોય કે ધર્મ કેમ ન હોય. પરંતુ જ્યારે લગ્નની વાત આવે છે તો તેમાં પતિ-પત્ની વચ્ચેના સંબંધ અંગે સમાજમાં ઘણા નિયમો છે, જેનું પાલન કરવામાં આવે છે. આવો જ એક નિયમ પતિ-પત્નીની ઉંમર સાથે સંબંધિત છે. આપણા ભારતીય સમાજમાં, એક સામાન્ય માન્યતા છે કે પતિ પત્ની કરતાં મોટો હોવો જોઈએ. ત્યારે તમને પણ સવાલ થતો હશે છે કે પતિ-પત્ની ઉંમર વચ્ચે સામાન્ય રીતે કેટલું અંતર હોવું જોઈએ?
પરંપરાગત રીતે ભારતીય સમાજમાં લગ્ન એક પવિત્ર બંધન છે. તેને સાત જન્મોનું બંધન માનવામાં આવે છે. જોકે, બદલાતા સમયમાં લગ્નને લઈને ઘણાં વિચારો અને ઘણી પરંપરા પણ બદલાતી રહે છે. સામાન્ય રીતે આપણાં સમાજમાં અરેન્જ મેરેજનો રિવાજ છે, જોકે હવે યુવા પેઢી લવ મેરેજ તરફ પણ આકર્ષિત થઈ રહી છે. એવામાં લગ્ન સાથે જોડાયેલાં ઘણા નિયમોમાં પરિવર્તન આવ્યાં છે.
જોકે, આજે અમે તમને જણાવીશું કે, વિજ્ઞાનના હિસાબે પતિ-પત્નીની ઉંમરમાં કેટલું અંતર હોવું જોઈએ. આ વિષય પર આવતા પહેલાં અમે સ્પષ્ટ કરી દેવા માંગીએ છીએ કે, વિજ્ઞાનમાં લગ્નનો કોઈ કોન્સેપ્ટ નથી, પરંતુ અહીં એ વાતની ચર્ચા છે કે, શારીરિક સંબંધ બનાવવા માટે એક મહિલા અને પુરુષની ઓછામાં ઓછી ઉંમર કેટલી હોવી જોઈએ.
પતિ-પત્ની વચ્ચે ઉંમરના તફાવતમાં પરંપરાગત માન્યતાઓ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. જોકે, સમાજમાં ઘણા લગ્નો એવા છે જે પત્ની પતિ કરતાં મોટી હોવા છતાં સફળ રહ્યા છે. ગોઠવાયેલા લગ્નો ઘણીવાર આ વય મર્યાદાનું પાલન કરે છે, પરંતુ પ્રેમ લગ્નો આ નિયમોથી અલગ હોય છે. આજની યુવા પેઢી પ્રેમ લગ્નો તરફ વધુને વધુ આકર્ષાઈ રહી છે, તેથી સંબંધ આગળ વધતાં આદર્શ વય તફાવત નક્કી કરવો વધુને વધુ મુશ્કેલ બની રહ્યો છે. સદીઓ જૂની પરંપરાઓ અનુસાર, પતિ અને પત્ની વચ્ચે ત્રણ થી પાંચ વર્ષનો વય તફાવત આદર્શ માનવામાં આવે છે, જેમાં પતિ પત્ની કરતાં મોટો હોય છે. સમાજનો મોટો ભાગ હજુ પણ આ માનસિકતાનું પાલન કરે છે.
વિજ્ઞાન મુજબ યોગ્ય ઉંમરનો તફાવત
જો તમે વિચારી રહ્યા છો કે પતિ-પત્ની વચ્ચેનો આ ઉંમરનો તફાવત ફક્ત એક સામાજિક રિવાજ છે, તો એવું નથી. વિજ્ઞાન પણ પોતાનો તર્ક આપે છે. વિજ્ઞાન મુજબ, શારીરિક અને માનસિક પરિપક્વતા બંને મહત્વપૂર્ણ છે. હોર્મોનલ ફેરફારોને કારણે, છોકરીઓ સામાન્ય રીતે છોકરાઓ કરતાં વહેલા શારીરિક અને માનસિક પરિપક્વતા સુધી પહોંચે છે. છોકરીઓમાં આ હોર્મોનલ ફેરફારો 7 થી 13 વર્ષની ઉંમર વચ્ચે શરૂ થાય છે, જ્યારે છોકરાઓમાં 9 થી 15 વર્ષની ઉંમર વચ્ચે થાય છે. આ જ કારણ છે કે છોકરીઓ છોકરાઓ પહેલાં સમાગમ માટે તૈયાર હોય છે. વિજ્ઞાનમાં, આ માટેનો અંગ્રેજી શબ્દ કોપ્યુલેશન છે.
જોકે, એ સમજવું અગત્યનું છે કે આ વૈજ્ઞાનિક તથ્ય ફક્ત શારીરિક પરિપક્વતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. તેનો અર્થ એ નથી કે હોર્મોનલ ફેરફારો શરૂ થતાં જ લગ્નની ઉંમર આવી ગઈ છે. વિશ્વભરના દેશોમાં જાતીય સંભોગ અને લગ્ન માટે અલગ અલગ લઘુત્તમ ઉંમર છે.
ભારતમાં, લગ્ન માટે છોકરીઓ માટે કાનૂની ઉંમર 18 વર્ષ અને છોકરાઓ માટે 21 વર્ષ છે. પતિ અને પત્ની વચ્ચે ત્રણ વર્ષનો વય તફાવત કાયદેસર રીતે સ્વીકાર્ય છે. જોકે, ઉંમરના તફાવત અંગે ઘણા સામાજિક રૂઢિપ્રયોગો છે. આ વય મર્યાદા તોડીને, ઘણા એવા યુગલો છે જે સફળ લગ્નના ઉદાહરણ છે. ઉદાહરણ તરીકે, અભિનેતા શાહિદ કપૂર અને તેની પત્ની મીરા રાજપૂત વચ્ચે 15 વર્ષનો ઉંમરનો તફાવત છે. આલિયા ભટ્ટ અને રણબીર કપૂર વચ્ચે 11 વર્ષનો ઉંમરનો તફાવત છે. તેનાથી વિપરીત, પ્રિયંકા ચોપરાએ નિક જોનાસ સાથે લગ્ન કર્યા, જે તેના કરતા 10 વર્ષ નાના છે.
