નવી દિલ્હી : ગુરુવારે (૨૧ ઓગસ્ટ) સુપ્રીમ કોર્ટે લગ્ન અને ર્નિભરતા પર એક મહત્વપૂર્ણ અવલોકનમાં ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે પતિ કે પત્ની માટે તેમના લગ્ન ચાલુ રહે ત્યાં સુધી સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતાનો દાવો કરવો “અશક્ય” છે. ન્યાયાધીશ બી.વી. નાગરત્ના અને આર. મહાદેવનની બેન્ચે ચેતવણી આપી હતી કે જેઓ એકબીજા પર ર્નિભર રહેવા માટે તૈયાર નથી તેઓએ શરૂઆતમાં લગ્ન ન કરવા જાેઈએ.
“લગ્ન એટલે બે આત્માઓ, બે વ્યક્તિઓનું મિલન. કોઈ પણ પતિ કે પત્ની એમ ન કહી શકે કે ‘હું મારા જીવનસાથીથી સંપૂર્ણપણે સ્વતંત્ર રહેવા માંગુ છું,‘” ન્યાયાધીશ નાગરત્નાએ કાર્યવાહી દરમિયાન ટિપ્પણી કરી.
કેસ: નાના બાળકો સાથે તૂટેલા સંબંધો
બે સગીર બાળકો સાથે અલગ થયેલા દંપતીના વિવાદની સુનાવણી દરમિયાન આ અવલોકનો આવ્યા હતા. સિંગાપોરમાં કામ કરતો પતિ હાલમાં ભારતમાં છે, જ્યારે પત્ની હૈદરાબાદમાં રહે છે. બેન્ચે બાળકો માટે ચિંતા વ્યક્ત કરતા ભાર મૂક્યો હતો કે, “જાે તેઓ સાથે આવે છે, તો અમે ખુશ રહીશું કારણ કે બાળકો ખૂબ નાના છે. તેમનો શું વાંક છે કે તેમને તૂટેલા ઘરનો સામનો કરવો પડે છે?”
વિડીયો કોન્ફરન્સ દ્વારા હાજર થયેલી પત્નીએ દલીલ કરી હતી કે તેના પતિને ફક્ત કસ્ટડી અને મુલાકાતમાં રસ હતો, સમાધાનમાં નહીં. તેણીએ એવો પણ દાવો કર્યો હતો કે તેણીને કોઈ ભરણપોષણ મળ્યું નથી, જેના કારણે એકલી માતા તરીકે જીવન મુશ્કેલ બન્યું છે.
કોર્ટે બંને પક્ષોને પ્રશ્નો પૂછ્યા
બેન્ચે પત્નીને પૂછ્યું કે તે સિંગાપોર કેમ પાછા ન ફરી શકે, જ્યાં તેણી અને તેના પતિ એક સમયે “શ્રેષ્ઠ નોકરીઓ” ધરાવતા હતા. તેણીએ જવાબ આપ્યો કે તેના પતિના ભૂતકાળના કાર્યોએ તેના માટે પાછા જવાનું લગભગ અશક્ય બનાવી દીધું હતું. તેણીએ પોતાની આજીવિકા માટે કામ કરવાની જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો.
જ્યારે પત્નીએ આગ્રહ કર્યો કે તે “કોઈના પર ર્નિભર” રહેવા માંગતી નથી, ત્યારે ન્યાયાધીશ નાગરથને દરમિયાનગીરી કરી, “તમે એવું ન કહી શકો. એકવાર તમે લગ્ન કરી લો, તો તમે ભાવનાત્મક રીતે, જાે નાણાકીય રીતે નહીં, તો તમારા જીવનસાથી પર ર્નિભર છો. જાે તમે બિલકુલ ર્નિભરતા ઇચ્છતા ન હતા, તો પછી તમે લગ્ન કેમ કર્યા?”
સમાધાનના પ્રયાસો
ગરમ આરોપો છતાં, બેન્ચે બંને પક્ષોને તેમના મતભેદોને સૌહાર્દપૂર્ણ રીતે ઉકેલવા વિનંતી કરી, તેમને યાદ અપાવ્યું કે “દરેક પતિ-પત્નીમાં વિવાદો હોય છે.” ન્યાયાધીશોએ સમાધાનની આશામાં છૂટાછેડાની કાર્યવાહી સ્થગિત કરવાની પતિની તૈયારીની નોંધ લીધી.
વચગાળાની વ્યવસ્થા તરીકે, બેન્ચે આદેશ આપ્યો કે ઓગસ્ટ મહિનામાં સપ્તાહના અંતે પિતાને બાળકોની કસ્ટડી આપવામાં આવે. તેણે તેમને તેમના નાના પુત્રનો જન્મદિવસ બાળકો સાથે ઉજવવાની પણ મંજૂરી આપી, અને સૂચના આપી કે તેઓ તે જ સાંજે તેમની માતાના ઘરે પાછા ફરે.
પત્ની અને બાળકો માટે નાણાકીય સહાય
પત્નીની આર્થિક તંગીની અરજીને સંબોધતા, સુપ્રીમ કોર્ટે પતિને તેની પત્ની અને બાળકોના ભરણપોષણ માટે ?૫ લાખ જમા કરાવવાનો આદેશ આપ્યો. બેન્ચે સ્પષ્ટ કર્યું કે, આ ભવિષ્યના કોઈપણ નાણાકીય આદેશો પ્રત્યે પૂર્વગ્રહ રાખ્યા વિના રહેશે
આગામી સુનાવણી
સુપ્રીમ કોર્ટે આ મામલાની વધુ સુનાવણી ૧૬ સપ્ટેમ્બરના રોજ મુલતવી રાખી છે, જેમાં સમાધાનની શક્યતા ખુલ્લી રાખી છે પરંતુ ભાર મૂક્યો છે કે બાળકોનું કલ્યાણ સર્વોપરી રહેવું જાેઈએ.
