ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) એ છઠ્ઠી સદીમાં બંધાયેલા સ્વપ્નેશ્વર મહાદેવ મંદિરને સંરક્ષિત સ્મારક સ્થળ તરીકે જાહેર કર્યું છે. આ શિવ મંદિર ખુર્દા જિલ્લાના બાનપુર બ્લોકના પુંજિયામા ગામમાં આવેલું છે.
“પ્રાચીન સ્મારકો અને પુરાતત્વીય સ્થળો અને અવશેષો અધિનિયમ, ૧૯૫૮ દ્વારા આપવામાં આવેલી સત્તાઓનો ઉપયોગ કરીને, કેન્દ્ર સરકાર આ દ્વારા જાહેર કરે છે કે ઉલ્લેખિત પ્રાચીન સ્મારક… રાષ્ટ્રીય મહત્વનું છે,” આ વર્ષે ૨ જુલાઈના રોજ ASI દ્વારા જારી કરાયેલ ગેઝેટ સૂચના વાંચવામાં આવી.
ઓડિશાના કાયદા મંત્રી પૃથ્વીરાજ હરિચંદન, જેઓ એન્ડોમેન્ટ કમિશનનું કામ સંભાળી રહ્યા છે, તેમણે ઓડિશાના પ્રાચીન મંદિરના સંરક્ષણમાં તેમના વિશેષ યોગદાન બદલ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી, મુખ્યમંત્રી મોહન ચરણ માઝી અને કેન્દ્રીય મંત્રીઓ ધર્મેન્દ્ર પ્રધાન, ગજેન્દ્ર સિંહ શેખાવત અને જી કિશન રેડ્ડીનો આભાર માન્યો છે.
X પર એક પોસ્ટમાં, હરિચંદને જણાવ્યું હતું કે તેમના પિતા વિશ્વભૂષણ હરિચંદન ૧૯૭૭-૭૮માં, જ્યારે તેઓ ઓડિશામાં તત્કાલીન સંસ્કૃતિ મંત્રી હતા, ત્યારે તેમણે મંદિરની જાળવણી અને રક્ષણ માટે રાજ્ય એન્ડોમેન્ટ કમિશનને જવાબદારી સોંપી હતી.
પાછળથી, આ મંદિર ઉપેક્ષિત સ્થિતિમાં પડી ગયું. વડા પ્રધાન મોદીએ કેન્દ્રમાં કાર્યભાર સંભાળ્યા પછી, ASIએ મંદિરની જવાબદારી સંભાળવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી, એમ તેમણે જણાવ્યું.
૨૦૨૪ માં ઓડિશામાં ડબલ-એન્જિન સરકારની રચના પછી, મુખ્યમંત્રી અને પ્રધાનના અથાક પ્રયાસોને કારણે આ પ્રક્રિયા ઝડપી બની હતી અને હવે તેને છજીૈં દ્વારા સત્તાવાર રીતે સંરક્ષિત સ્મારક સ્થળ જાહેર કરવામાં આવ્યું છે, એમ તેમણે જણાવ્યું.
સ્વપ્નેશ્વર મંદિર, ઓડિશાના પ્રાચીન સ્થાપત્ય અને આધ્યાત્મિક વારસાનું એક દુર્લભ અવશેષ, છઠ્ઠી સદીમાં શૈલોદભવ રાજવંશ દરમિયાન સ્થાપિત થયું હોવાનું માનવામાં આવે છે.
